- مادر شهید علی وردی: شهادت آرمان مسیر زندگی خیلی از جوانان را تغییر داد
- ماجرای خانواده ۹ شهیدی که رهبر انقلاب به آن اشاره کردند
- حادثه تروریستی شاهچراغ موجب رسوایی آمریکاییها شد
- انتقاد شیخ علی سعیدیان از سکوت مسئولان مراکز دینی خارج کشور درباره توهین به اعتقادات و مرجعیت
- شما پرچمداران فرهنگ حسینی هستید/ امیدوارم نام ما هم جزء خادمین آستان سیدالشدا ثبت شود
- واکنش حاج میثم مطیعی به ماجرای مهسا امینی
- شما حق نداری از این نان بخوری
- علی ابن مهزیار کیست؟
- توکل به خدا نردبان رسیدن به امور معنوی است
- چرا اینقدر روضه گودال رواج پیدا کرده است؟
آخرین مطالب
امکانات وب
مرحوم آیت الله آقامجتبی تهرانی در یکی از درس ها اخلاق خود نقش رفاقت در تربیت انسان را مورد بررسی قرار می دهد و می گوید اگر محیط خانواده مناسب باشد اما محیط رفاقت نا مناسب، این محیط بر روی انسان اثر تخریبی خواهد داشت همچنین برعکس.
آنچه که می خوانید بخشی از سخنان این استاد اخلاق است:
محیط رفاقتی ، از محیطrlm;هایی است که بر روی روح انسان، یعنی تمام ابعادش، اثر میrlm; گذارد و جهت آن هم این است که دوستی و رفاقت بر محور پیوند محبت است؛ پیوندهای جسمی، حسبی، نسبی، بُعد دینی و اخوّت دینی، اینrlm;ها همه پیوند هستند؛ یک پیوند در روابط اجتماعی، پیوند محبتی است که پیوندی قوی است. لذا اثرگذاریrlm;اش هم بر روی انسان قوی است به طوری که موجب میrlm; شود نسبت به آنچه که انسان در دو محیط قبلی، یعنی محیط خانواده و محیط آموزشی، فراگرفته است یا نسبت به اثرگذاری که روی روح داشته است، گاهی جنبه تخریبی داشته باشد، گاهی هم بر عکس.
مثلاً اگر محیط خانوادگی انسان مناسب نبود، محیط آموزشی اش مناسب نبود، امّا محیط رفاقتی اش مناسب بود، به این معنا که با شرع و عقل همrlm;سو بود، این رفاقت نقش تخریبی آنrlm;ها را از بین می برد. برعکس، اگر محیط خانوادگی مناسب بود، محیط آموزشی مناسب بود، امّا محیط رفاقتی مناسب نبود و همrlm;سو با شرع و عقل نبود، این رفاقت، آنچه را که در محیط خانواده و آموزش ساخته شده بود، ویران میrlm;کند.
نقش رفاقت بر تربیت
بحث مفصلی راجع به نقشِ بسیار اساسیِ محیط رفاقتی مطرح است که من فقط به آن اشاره میrlm;کنم. قرآن همین محیط رفاقتی را در آیات متعدد، مطرح میrlm;کند. روایات زیادی هم راجع به نقش این محیط داریم. من یکی، دو آیه را به عنوان نمونه میrlm;خوانم. در سوره فرقان آمده است: <<وَ يَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلىrlm; يَدَيْهِ يَقُولُ يا لَيْتَنِي اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبيلا>> روز قیامت، روزی است که ستمکار دستrlm;هایش را میrlm;گزد. <<یَعَضُّ>> یعنی می گزد و میrlm;گوید: ای کاش ما، رابطه و پیوندی با پیغمبر برقرار میrlm;کردیم. منظور پیوند محبتی و رفاقتی است. بعد می گوید: <<يا وَيْلَتىrlm; لَيْتَنيrlm; لَمْ أَتَّخِذْ فُلاناً خَليلا لَقَدْ أَضَلَّنيrlm; عَنِ الذِّكْرِ بَعْدَ إِذْ جاءَنيrlm; وَ كانَ الشَّيْطانُ لِلْإِنْسانِ خَذُولاً>>. برعکس! کاش من فلانی را رفیق نمیrlm;گرفتم. او مرا گمراه کرد. هر دو نوع را دارد. هر دو مورد، پیوندِ رفاقتی است. ای کاش من با این آقا پیوندِ رفاقت برقرار میrlm;کردم و ای کاش با فلانی رفیق نمیrlm;شدم.
در آیه ای دیگر در سوره زخرف آمده که: <<الْأَخِلاَّءُ يَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلاَّ الْمُتَّقين>> بعضی از رفیقrlm;ها در آن روز با یکدیگر دشمن میrlm;شوند، مگر متّقین.
اثر رفاقت بر انسانیّت انسان
اثر رفاقت چیست؟ همین که رفیق شدیم، بر اثر رابطه محبتی، پیوند محبتی بین ما دو نفر برقرار شد، این رابطه چه اثری دارد؟ روایتی از علی(علیه السلام) می خوانم و بعد آن را توضیح میrlm;دهم. اتفاقاً روایت، در ارتباط با همین آیه شریفهrlm;ای است که دارد: <<الْأَخِلاَّءُ يَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلاَّ الْمُتَّقين>>. حضرت فرمود: <<فَسَادُ الْأَخْلَاقِ بِمُعَاشَرَةِ السُّفَهَاءِ وَ صَلَاحُ الْأَخْلَاقِ بِمُنَافَسَةِ الْعُقَلَاءِ وَ الْخَلْقُ أَشْكَالٌ <<فَكُلٌّ يَعْمَلُ عَلىrlm; شاكِلَتِهِ>> وَ النَّاسُ إِخْوَانٌ فَمَنْ كَانَتْ إِخْوَتُهُ فِي غَيْرِ ذَاتِ اللَّهِ فَإِنَّهَا تَحُوزُ عَدَاوَةً وَ ذَلِكَ قَوْلُهُ تَعَالَى <<الْأَخِلَّاءُ يَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلَّا الْمُتَّقِينَrlm;>>>>.
<<خُلق>> به معنای <<خو>> است. <<خو>> به معنای ملکه است. علی(علیه السلام) در اینجا مسأله را بر محور معاشرت، یعنی همان رابطه تنگاتنگ بین دو نفر مطرح می کنند و این اثرگذار و ملکهrlm;ساز است. گاهی همراه خود ملکه فاسده و گاهی ملکه شایسته میrlm;آورد. <<فَسَادُ الْأَخْلَاقِ، صَلَاحُ الْأَخْلَاقِ>> اول درستی و نادرستیِ اخلاق را میrlm;فرماید، بعد میrlm;آید روی این معنا که <<وَ الْخَلْقُ أَشْكَالٌ>>، یعنی خلق، برای تو شاکله وجودی درست میrlm;کند و باطنت را میrlm;سازد. همین ملکات است که باطن ما را میrlm;سازد. این است که انسان را میrlm;سازد. ملکات سیئه ـ نعوذ بالله ـ انسان را به صورت حیوان میrlm;سازد؛ ملکات حسنه به صورت فرشته میrlm;سازد. درون من را که روز قیامت با آن محشور میrlm;شوم. <<يَوْمَ تُبْلَى السَّرائِرُ>>،یعنی آن شاکله و شکل درونی تو در آن روز هست.
رفیق بر ناخودآگاه انسان اثر میrlm; گذارد
آیه بر محور دوستیrlm;ها است. <<الْأَخِلاَّءُ>>. این رابطه رفاقتی که قویrlm;ترین پیوندها است، چون بر محور محبت است، باطن انسان را در ابعاد گوناگون میrlm;سازد؛ لذا من گفتم دو نفر که رشته محبت، اینrlm;ها را به هم پیوند داد و رفیق شدند، ناخوآگاه رفیقش را میrlm;سازد. <<تربیت>> از عناوین قصدیّه نیست و در رابطه رفاقتی سریع روی ناخودآگاه دوست اثر میrlm;گذارد و او را می سازد و در نهایت هم موجب میrlm;شود که او با دوستش محشور است. هر روز هیکل او را میrlm;بیند. بارها میrlm;آید و میrlm;رود در اتاق بایگانی ذهن و در حافظه اش شکل میrlm;گیرد. اعمال او به روح رفیقش شکل میrlm;دهد، گفتار او نیز اینگونه است. درون رفیقش را میrlm;سازد. محور پیوند هم در اینجا قویrlm;ترین پیوندها است.
رفیق عاقل، بهترین رفیق
در این محیطrlm;های چهارگانه که گفتیم، آن محیطی که از نظر درونی روی انسان، میrlm;تواند بیشتر از همه اثر بگذارد، محیط رفاقتی است. این هم که ما آمدیم روی محیط آموزشی و حساسیّت به خرج دادیم، به این دلیل بود که از آن، <<رفیقrlm;>> متولّد میrlm;شوند. در محیط آموزشی بچهrlm;ها با هم رفیق میrlm;شوند. یک محیط رفاقتی که در سازندگی انسان از نظر درونیrlm;اش، قویrlm;ترین محیط ها است، متولد میrlm;شود. لذا در روایات، زیاد داریم. از خود علی(علیه السلام) میrlm;فرماید: <<صُحبَةُ الوَلِيِّ اللَّبِيبِ حَيَاةُ الرُّوحِ>>دوست عاقل، روح تو را زنده میrlm;کند و او را نمیrlm;میراند. در اینجا خود روایات، مطلب را توضیح دادند و برای ما تبیین کردند که رفیق خوب کیست.
رفیق فاسق، بدترین رفیق
از آن طرف از علی(علیه السلام) نقل شده است که: <<إِيَّاكَ وَ مُصَاحَبَةَ الْفُسَّاقِ فَإِنَّ الشَّرَّ بِالشَّرِّ مُلْحَق>>. از دوستی با فاسق بپرهیز که تو هم مثل او می شوی. دوست عاقل روح تو را زنده میrlm;کند، امّا دوست فاسق، تو را مثل خودش می کند. این همان معنایی است که ما در باب رفاقت عرض کردیم؛ رفیق ممکن است نقش سازنده داشته باشد و به قدری قوی باشد که اثر دو محیط خانوادگی و آموزشی را تحتrlm;الشعاع قرار دهد. اگر محیط خانودگی مناسب نبود، محیط آموزشی مناسب نبود، امّا اگر رفیق مناسب بود، روح او را میسازد. عکس هم همینطور است، اگر نامناسب بود، روح او را می میراند.
منبع:رسا